Portfolio: Jaap van Loon – Nederlandse Vereniging voor Stereofotografie

Weliswaar had ik als kleine jongen (Jacob Lieuwe van Loon, geboren in 1929 te Harlingen) bij mijn grootouders al verbaasd in hun oude (Brewster)stereoscoop naar ruimtelijke zwart-wit berggezichten en dergelijke gekeken, maar toen ik veel later in 1949 op een tentoonstelling in Groningen – waar ik toen medicijnen studeerde -de prachtige driedimensionale kleurenbeelden zag in de groothoek-stereokijkers van Liewe Evert Willem van Albada (1868-1955) was ik totaal verbluft en wist meteen dat ik die (ooit) ook moest kunnen maken.

Aanvankelijk experimenteerde ik wat met de Zeiss-Ikon klapcamera van mijn vader, maar toen ik in 1954 mijn eerste studietoelage kreeg (uit een 10 jarig contract met de Militaire Dienst als officier-arts) kocht ik geen microscoop of studieboeken – die leende ik wel her en der – maar een Exacta Varex kleinbeeld reflex met een belichtingsmeter en een Novoflex-schuifje Dat alles voor het toen reusachtige bedrag van een kleine 900 gulden. Alles ook tot groot ongenoegen van mijn aanstaande schoonouders, die hun dochter niet graag verloofd zagen met zo’n verbrasser! Dat ik toen meteen de mooiste stereodia’s zou gaan maken, nou nee dus. Dat de basis 65 mm zou moeten bedragen was de enige mij, ook uit mijn studie, bekende factor. Dat het transporteren van de film, het draaien van het wieltje film, het draaien van het wieltje aan de schuif en het opnieuw goed instellen van de camera op het gammele statief een langdurig proces was bleek na ontvangst van de ontwikkelde diafilm (per post naar Duitsland heen en weer).

In mijn eerste stereofoto bleken een treintje en de wolken een flink eind verplaatst te zijn. Toch wel aardig dat nu zo’n 50 jaren later digitaal op vrij eenvoudige wijze “de tijd weer teruggezet” kan worden en de verbleekte kleuren verbeterd. Toen omstreeks 1955 de eerste 3D kleuren-films in de bioscopen draaiden – Hitchkocks “Dial for Murder” en “House of Wax” (ook met stereogeluid) – werd ik opnieuw geprikkeld om 3D foto’s te gaan maken. Tot aan mijn pensioenleeftijd heb ik met kunst en vliegwerk een aantal films volgeschoten welke misschien 5% enigszins aanvaardbare stereofoto’s opleverden. Die konden echter alleen door mijzelf bekeken worden door twee losse viewers in verschillende richtingen te draaien. Van uitlijnen had ik nog geen enkel idee.

Na een 9 jarige studie – deze tijd ook gevuld met andere “leuke” dingen – en een huisartsen-leven (er moest toen nog dag en nacht hard met andere “leuke” dingen – en een huisartsen-leven (er moest toen nog dag en nacht hard gewerkt worden!) begon ik in 1994 een – je mag wel zeggen – “nieuw leven” en was er eindelijk ruimschoots tijd voor hobby’s waarvan stereofotografie de hoofdmoot werd. Ik leerde een plaatsgenoot kennen – Johan Steketee – die bij mijn fotozaak ook viewertjes kocht en hij maakte mij wegwijs in de praktijk en weten-schappelijke achtergronden van onze hobby. Ook ging ik met hem mee naar de NVvS bijeenkomsten waarna ik per 30 januari 1996 lid werd van de vereniging. Nauwelijks was ik lid of ik werd aangesteld als coördinator van het projectieteam. Een goede leerschool om mij allerlei vaardigheden eigen te maken en van andermans fouten te leren.
Ook begon ik in plaats van patiënten, stereo-plaatjes in mijn PC te installeren en daarmee (wel) te stoeien om ze met geluid in complete audiovisuele presentaties te zetten. Mijn analoge camera’s volgden elkaar op: van de Exacta, naar door mijzelf gekoppelde Canon T70-ers en via de “Olympusjes” naar de onvolprezen Leica Miniluxen. Van de kwaliteit van de laatsten (verticaal en horizontaal te gebruiken) was ik net helemaal enthousiast geworden toen plotseling als een stormwind het digitale tijdperk aan brak. Een kolfje naar mijn hand, omdat ik mij inmiddels een behoorlijke PC-kunde had aangemeten en kennis had gemaakt met het geweldige tekenprogramma CorelDRAW. Eerst printte ik digitale plaatjes, tekeningen en titels uit (ik heb er nog ordners vol van) en maakte daar weer dia’s van. Een voorbeeld is een imitatie van een voorpagina van OPZIJ (het feministisch maandblad) voor een show met modellen. Een andere grappige bezigheid is om met een fotobewerkingsprogramma zoals Corel PhotoPaint door het aanbrengen van slechts kleine veranderingen in een 2D plaatje de illusie te wekken van een 3D beeld. Zie de vliegende ganzen en het vogeltje dat hapt naar een vliegje (enkele pixels verschuiven van de prooi bewerkt dat het vogeltje mis hapt).

Kortom, met de komst van de digitale stereo-fotografie is er voor mij een wereld van plezier open gegaan en ik kan diegenen alleen maar dankbaar zijn die mij in dit spoor hebben gezet: Johan Steketee, Co van Ekeren, de maker van StereoPhotoMaker en StereoMovieMaker en de ontwerpers van Wings Platinum.

Jaap van Loon

Bron: 3D-Bulletin 181 (2009)